Бүгін «Қазақ Медиа Ассоциациясы» ЗТжЖКБ ұйымдастыруымен және Мәдениет және ақпарат министрлігінің қолдауымен «Қазақ» газетінің 110 жылдығына арналған «ҚАЗАҚ» ГАЗЕТІ ЖӘНЕ ҰЛТТЫҚ БАСПАСӨЗ» атты дөңгелек үстел өтті.
Шараға «Қазақ Медиа Ассоциациясы» төрағасының орынбасары Өміржан Әбдіхалық модераторлық етті. Белгілі журналист ұлттық баспасөздің бірігіп көтеруі тиіс мәселелерінде ортақ көзқарас, ұстаным болуы керектігіне арнайы тоқталды.
Дөңгелек үстелді өткізудегі негізгі мақсат – биылғы «Қазақ» газетінің 110 жылдық мерейтойын атап өту және қазіргі ұлт баспасөзінің мәселелерін талқылау.
Алғашқы тәуелсіз әрі ұлттық һәм мемлекетшілдік бағыттағы «Қазақ» газетінің 110 жылдығын атап өту – ұлттық баспасөзге оның тарихына құрмет және борыш, – деді осы орайда Өміржан Әбдіхалық.
Яғни, қазіргі ұлттық баспасөз мәселелері бойынша тұрақты жұмысшы тобын құру, ұлттық баспасөздің салалық, ағымдық мәселелерін талқылап, шешу жолдарын қарастыру, қазіргі ұлттық баспасөздің бірігіп көтеруі тиіс мәселелерінде ортақ көзқарас, ұстаным мәселелерін кеңесу, желілік басылымдар мен мерзімді басылымдар арасындағы ынтымақтастықты, өзара іс-қимылды жандандыру, 110 жылдық аясында «Қазақ» газетінің 264 санының және газет туралы зерттеулердің электронды қорын жасақтау туралы мәселе ортаға салынды.
Дөңгелек үстелде Ақпарат және қоғамдық даму министрі Дархан Қыдырәлінің шара қатысушыларына сәттілік тілеген лебізі оқылды.
«Қазақ» газеті жарық көрген күннен бастап ұлттың ең тағдыршешті, өткір мәселелерін қаузады. Халықтың жан-жүрегін сыздатқан өзекті тақырыптарын жұртпен бірге талқыға салды. Әлихан Бөкейхан, Міржақып Дулатұлы, секілді ұлт зиялыларының есімімен ұштасып жатқан басылым – талай тарихтың куәсі, халықтың рухани қазынасы. Ұлт ұстазы А.Байтұрсынұлының «Газет – халықтың көзі, құлағы һәм тілі» деген әйгілі сөзі ғасырдан аса уақыт бойы қазақ баспасөзінің дамуына демеу болып, ұранына айналды – делінген министрдің құттықтау хатында.
«Қазақ» газетінің шығу тарихы туралы сөз алған тарихшы Светлана Смағұлова «Қазақ» газеті ХХ ғасырдың басында журналистиканың шоғыры биік басылымы болғанын айтты.
Біріншіден, газетті үнемі бақылауда ұстаса да, сол кездің өзінде бейресми, үкіметтің әкімшілдік, әміршілдігінен ада болды. Екіншіден, басылым қазақтың зиялы қауымын, бас көтерер азаматтарын біріктіріп, жұмылдыра білді. Үшіншіден, ұлттық мүдде жолында қызмет етіп, халықтың мұң-мұқтажын көтере білді, – деп аз-кем тарихына тоқталды.
Айта кету керек, «Қазақ» газетінің 1913-1918 жылдар аралығында 266 нөмірі жарық көрді. Газеттің жарық көруіне жанын салған Ахмет Байтұрсынұлы бастаған зиялылар қазақтың жан жарасына айналған жер, дін, тіл, оқу және ұлт мәселесін көтерді. Сол «Қазақ» газеті әлі де оқырманымен қауышып жүр.
Журналист Серік Жанболат ақпараттық қауіпсіздік мәселесіне қатысты пікірін былай сабақтады.
Ақпараттық майданда соғыс болып жатыр. Ақпараттық саясатқа бәріміз қатысуымыз керек. Ресейдің ақпарат тасқынынан құтылу үшін там-тұмдап әрекет жасалады. Бірақ басталған іс соңына жетпейді. Тәуелсіз ақпарат жүйесін құрамыз десек, соған сай саясат жүргізілуі керек» дейді. Оның айтуынша, басқа мемлекеттер заң бойынша ақпарат кеңістігін бөтенге бермейді. Мәселен, Ресейде шетелдіктер ақпарат құралының 20 пайыздық акциясына ғана ие бола алады. Бізде ше? Ресейдің іргелі басылымдары, қосымшалары елімізде де шығады. Оларда не жарияланып жатыр? Кім қадағалап жатыр? Ақпарат кеңістігін қорғау үшін министрлік қана емес, үкімет қолға алу керек, – деді Серік Жанболат.
Ал қазақ басылымдарының бүгінгі хал-ахуалы жайында «Қазақ газеттері» ЖШС Бас директорының орынбасары – Алматы қаласы басылымдарының жетекшісі Думан Анаш біраз түйткілді жеткізді.
Оның пікірінше, бүгін жарық көріп жатқан басылымдар – «Қазақ» газетінің мұрагерлері. Қай кезде де мерзімді баспасөз керек. Биыл ақпараттық доктрина қабылданды. «Масс медиа» туралы заң жобасы қаралып жатыр. Қазір қазақ басылымдарының жағдайы мәз емес. Жазылу мәселесін айтып келеміз. Бағасы сол күйі, бірақ баспахана қызметі, жеткізу құны қымбаттап кетті. Бірақ басылымға жазылу құны өзгерген жоқ.
Бұрынғыдай емес, баспасөзге жарнама беру де азайып кетті. Яғни, біз табысқа емес, шығысқа жұмыс істеп келеміз. Заман талабына сай, әлеуметтік желідегі арналарымызды дамытуға күш салып жатырмыз, – деді Думан Анаш.
«Жас алаш» газетінің бас редакторы Алмас Нүсіп «Қазір қазақ журналистикасын тәуелсіз деп айтуға келмейді. Бәрі қаржылық жағдайға кеп тіреледі. Тиражы өзін ақтаса, сол кезде ғана газет толық тәуелсіз. Өкінішке қарай, қазір олай емес. Газет – архив үшін керек. Зерттеу жүргізумен айналысатын басылым жоқтың қасы. Ең алдымен, таралым, ақша табу мәселесін қарастыру керек» десе, «Алатау ақпарат» медиахолдингінің бас директоры Ержан Қалымбайұлы: «Ақпараттық кеңістікті қорғауымыз керек. Адамның ақыл-ойын басқару баяғыда басталып кеткен. Бұл өте қауіпті. Дәл қазір заманға сай ақпараттық стратегия қажет. Көптеген басылым сыртын ғана өзгертеді. Мәселе – мазмұнында.
Сапалы, өлмейтін, мәнін жоғалтпайтын дүние жариялануы тиіс. Дәстүрлі медиа мен жаңа медианы бір-біріне қарсы қоймай, үйлестіру қажет. Сол кезде біздегі сапалы контентті әлеуметтік желі алып, тарататын болады» деген ойын жеткізді.
Бүгінгі басқосу «Қазақ Медиа Ассоциациясы» өткізіп отырған алғашқы алқалы отырыс. Қауымдастыққа мүше журналистер алдағы уақытта қазақтілді медиа мәселесін кеңінен қаузауды көздеп отыр.
