Қазақстандағы су бұру саласында 86 млрд теңгеден астам заң бұзушылық пен кемшіліктер анықталды. Бұл туралы Жоғары аудиторлық палатаның (ЖАП) баспасөз қызметі хабарлады.
«Аудит нәтижелері бойынша мынадай көрсеткіштер анықталды: 18,7 млрд теңгеге қаржылық заң бұзушылықтар; 23,4 млрд теңге бюджет қаражаты мен активтерді тиімсіз жоспарлау; 26,7 млрд теңге қаражатты тиімсіз пайдалану. Мүмкін болатын шығындар мен жіберілген пайданы қоса алғанда, 17,3 млрд теңгені құрады,» – делінген бейсенбі күнгі хабарламада.
Бюджет қаражаты мен мемлекеттік активтерді су бұру саласында тиімді пайдалану аудитінің нәтижелері ЖАП төрағасы Әлихан Смайыловтың төрағалығымен өткен отырыста қаралды.
Мәселе неде?
Мемлекеттік аудит су бұру саласында көптеген кемшіліктерді анықтады, оның ішінде:
— уәкілетті органдардың келісілген іс-әрекетінің болмауы,
— нормативтік базадағы олқылықтар,
— сапалы мониторинг пен сенімді жедел деректердің жоқтығы,
— автоматтандыру мен цифрландыру деңгейінің төмендігі,
— инвестициялық жобаларды нашар пысықтау және т.б.
Сонымен қатар, коммуналдық қызметтерді төлеу деңгейінің төмендігі мен өңірлердегі тарифтердің аздығы инфрақұрылымды қаржыландырудың жеткіліксіздігіне әкеледі. Ақпаратты жинау, өңдеу және қорытындылау бойынша бірыңғай тәсілдің болмауы деректердің қайшылықтарына алып келеді: желілердің ұзындығы, кәріз-тазарту станцияларының (КТС) саны, апаттық учаскелер бойынша мәліметтер сәйкес келмейді.
Қазақстанның 67 қаласында КТС-ты жаңадан салу, жаңғырту және қайта құру қажет, ал 27 қалада мұндай станциялар мүлдем жоқ.
Аймақтық қаржыландырудағы теңгерімсіздік
ЖАП деректеріне сәйкес, қаражаттың өңірлер арасында тең бөлінбеуі байқалады. Мысалы, ең көп қаржы Астана, Түркістан және Алматы облыстарына бөлінсе, Қарағанды, Павлодар және Ұлытау облыстарында инженерлік желілердің тозу деңгейі жоғары бола тұра, олар қаржыландырудан тыс қалып отыр.
Сонымен қатар, республика бойынша су бұрудың 27 күрделі жобасы тиісті құқықтары жоқ ұйымдармен сараптамадан өткізілген. Бұл заңнаманы бұзу болып табылады. Түркістан, Қарағанды облыстарында, Шымкент және Астана қалаларында 15 жоба мерзімінде іске асырылмаған, ал кейбір жобалар бойынша түзетілген жобалық құжаттама қайта сараптамадан өтпеген.
Жалпы, су бұрудың 35 жобасын іске асыру құны түзетулерден кейін 70 млрд теңгеге артқан: 109 млрд теңгеден 180 млрд теңгеге дейін.
Қаражатты тиімсіз басқару
ЖАП мәліметінше, үйлесімсіз әрекеттер мен бақылаудың төмендігі кейбір объектілердің тоқтап тұруына әкеледі. Мысалы:
— Қарағанды облысындағы Приозерск қаласында құны 1,9 млрд теңге болатын тазарту құрылыстарын қайта жаңғырту жобасы 98% дайын бола тұра, 2017 жылдан бері тоқтап тұр.
— Түркістан және Шығыс Қазақстан облыстарында жалпы сомасы 5,6 млрд теңгені құрайтын 6 іске қосылған жобаның кәріз желілерінің болмауына байланысты жұмыс істемей тұрғаны анықталды.
Жүйелі шаралар қажеттілігі
ЖАП төрағасы Әлихан Смайылов тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық саласында бірыңғай ақпараттық жүйе жасалмайынша, бұл мәселелер шешілмейтінін атап өтті.
«Цифрландырусыз және сенімді ақпаратсыз шығындарды тиімді жоспарлау мүмкін емес. Ел бойынша, өңірлер тұрғысынан және инфрақұрылым түрлеріне қарай жалпы көріністі көру қажет. Ең өзекті мәселелерді бірінші кезекте шешу маңызды. Сапалы мониторингсіз сіз тек болжаммен әрекет етесіз: қай өңір бірінші жүгінсе, сонымен жұмыс істейсіз. Бұл дұрыс емес және тиімсіз,» – деді Смайылов Индустрия және құрылыс министрлігінің қызметкерлеріне.
Жалпы, мемлекеттік аудит 59 жүйелі кемшілік пен 277 рәсімдік бұзушылықты анықтады.
«Оларды жою бойынша жұмыс толық аяқталғанға дейін ЖАП бақылауында болады,» – делінген хабарламада.
фото: ChatGPT
